Inflacja jest kluczowym pojęciem ekonomicznym, które odnosi się do trwałego wzrostu ogólnego poziomu cen towarów i usług. Jest to jeden z najważniejszych mierników ogólnego stanu gospodarki. Chociaż jest to jeden z najczęściej omawianych tematów na całym świecie, media zwykle zwracają większą uwagę na przyczyny i zagrożenia inflacji, zamiast wyjaśniać jej znaczenie.

W tym artykule zgłębimy definicję inflacji, wyjaśnimy, czym są wysokie i niskie stopy inflacji, omówimy techniki pomiaru inflacji, przeanalizujemy jej zalety oraz wady i nie tylko.

Co to jest inflacja?

Inflacja jest zjawiskiem ekonomicznym charakteryzującym się trwałym wzrostem cen towarów i usług, a w konsekwencji spadkiem siły nabywczej waluty. Występuje, gdy popyt na produkty i/lub usługi przekracza dostępną podaż, co powoduje wzrost kosztów.

Inflacja jest podstawowym miernikiem oceny kondycji i stabilności gospodarczej. W przypadku państw z procentową stopą inflacji na poziomie 2% można mówić o stabilności. Państwa przekraczające ten poziom mogą zmierzyć się z negatywną stroną tego zjawiska gospodarczego. Inflacja, znana z potencjalnych zagrożeń, jest ściśle monitorowana przez banki centralne i władze państwa. Dzięki zrozumieniu i obserwacji przyczyn można kontrolować i łagodzić szkodliwe skutki inflacji.

Aby lepiej zrozumieć inflację, przeanalizujemy jej przykład. Jeśli stopa inflacjiwynosi 2%, a bochenek chleba kosztuje dziś 5 złotych, to w przyszłym roku ten sam bochenek będzie kosztował 5,1 złotego. Innymi słowy, siła nabywcza złotówki spadła o 2%. Chociaż inflacja ma większy wpływ na konsumentów, wpływa również na przedsiębiorstwa. Na przykład, jeśli stopa inflacjiwynosi 3% rocznie, firma musi podnieść ceny o 3%, aby utrzymać się na rynku. Może to szybko doprowadzić do spirali stale rosnących cen, która z kolei może być bardzo trudna do zatrzymania.

Jaka jest różnica między inflacją a deflacją?

Deflacja jest dokładnym przeciwieństwem inflacji. Podczas gdyinflacja odnosi się do wzrostu poziomu cen w wyniku wzrostu podaży pieniądza, deflacja ma miejsce, gdy ceny towarów i usług spadają, ponieważ w obiegu nie ma wystarczającej ilości pieniędzy na ich zakup.

Spójrzmy na przykład. Powiedzmy, że na rynku dostępny jest jeden bardzo popularny model telefonu komórkowego. Wiele firm zaczyna produkować podobne produkty o tych samych cechach, aby utrzymać się wśród konkurencji. Prowadzi to do tego, że na rynku dostępnych jest więcej telefonów, niż klienci są gotowi kupić, więc firmy nie mają innego wyjścia, jak obniżyć ceny, aby je sprzedać.

Chociaż deflacja wydaje się zjawiskiem pozytywnym, w rzeczywistości może być bardzo szkodliwa dla gospodarki. Może skutkować tezauryzacją, ponieważ ludzie spodziewają się dalszego spadku cen. Może prowadzić również do zmniejszenia produkcji i inwestycji, ponieważ firmy ograniczają wydatki. Co więcej, deflacja może stworzyć pułapkę zadłużenia, ponieważ realna wartość długu wzrasta wraz ze spadkiem cen. W rezultacie deflacja może być poważnym problemem dla gospodarki, prowadząc do wolniejszego wzrostu i wyższego bezrobocia. W związku z tym NBP i banki centralne innych państw starają się powstrzymać deflację na jej wczesnych stadiach.

Zrozumienie inflacji

Jak wspomniano wyżej, inflacja jest miarą tego, jak szybko rośnie poziom cen towarów i usług. Chociaż zjawisko to jest częściej omawiane w kontekście negatywnym, może mieć również pozytywne skutki. Może prowadzić do zwiększenia płac, ponieważ firmy starają się nadążyć za rosnącymi kosztami utrzymania. Może pomóc w zmniejszeniu ubóstwa i podniesieniu standardu życia. Ponadto inflacja może zachęcać do wydatków i inwestycji, ponieważ ludzie są skłonni do kupowania, zanim ceny wzrosną jeszcze bardziej. Należy jednak podkreślić, że wysoka stopa inflacji jest szkodliwa dla gospodarki. Może być przyczyną podwyższenia stóp procentowych, co z kolei może zniechęcać do inwestycji i prowadzić do spowolnienia wzrostu gospodarczego.

Jeśli chodzi o rodzaje inflacji, oto cztery najbardziej powszechne, o których trzeba wiedzieć:

Inflacja pełzająca opisuje sytuację, w której inflacja rośnie powoli, ale w sposób ciągły. Stopa inflacji zwykle nie przekracza 2%-3% i jest uważana za naturalną i zdrową dla gospodarki.
Inflacja krocząca to rodzaj inflacji powodujący stopniowy wzrost cen towarów i usług. Nazwa pochodzi od sposobu, w jaki ceny “kroczą” stopniowo o około 3%-10%, zamiast nagle rosnąć.
Inflacja galopująca charakteryzuje się szybkim i znaczącym wzrostem cen. Tempo wzrostu cen przekracza 10%. Galopująca inflacja może być trudna do kontrolowania, a tym samym może powodować niestabilność gospodarczą i trudności dla konsumentów. W niektórych przypadkach może nawet doprowadzić do hiperinflacji.
Hiperinflacja to ekstremalna stopa inflacji przekraczająca 50%. Odnosi się do szybkiego wzrostu poziomu cen i gwałtownego spadku siły nabywczej pieniądza. To nie tylko niepożądana, ale i katastrofalna sytuacja dla gospodarki, ponieważ ludzie tracą zaufanie do waluty i zaczynają oszczędzać. Cierpią również przedsiębiorstwa, które mają trudności z planowaniem przyszłości, ponieważ ceny stale się zmieniają. W niektórych przypadkach hiperinflacja może nawet doprowadzić do upadku waluty.

Przyczyny inflacji

Główną siłą napędową inflacji jest rosnąca podaż pieniądza w obiegu. Taka sytuacja może być spowodowana różnymi działaniami zdeterminowanymi polityką monetarną państwa, na przykład, wydawanie większej ilości pieniądza, dewaluacja waluty krajowej itp. Efektem tych działań jest wzrost cen i zmniejszenie siły nabywczej waluty przetargowej.

Przyczyny inflacji zwykle dzieli się na trzy duże grupy: inflacja popytowa, inflacja kosztowa, i inflacja wbudowana. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Inflacja popytowa

Inflacja popytowa występuje gdy popyt na towary i usługi przewyższa podaż. Na przykład w okresie po COVID szybko rosło zapotrzebowanie na usługi turystyczne, w szczególności bilety lotnicze. Jednak podaż nie mogła tego wytrzymać, dlatego ceny drastycznie wzrosły. Według danych Adobe Digital Economy Index koszt biletów lotniczych wzrósł o 28% w porównaniu z okresem przed pandemią (marzec 2019).

Inflacja popytowa jest jednym z najszerzej akceptowanych wyjaśnień inflacji i najczęściej używanych do wyjaśniania epizodów wysokiej inflacji w przeszłości.

Inflacja kosztowa

Inflacja kosztowa występuje gdy wzrost finalnych cen dóbr i usług jest spowodowany zwiększonymi kosztami produkcji. Najczęstszymi przykładami inflacji kosztowej są wzrosty cen surowców, takich jak ropa i inne towary, które mogą prowadzić do wyższych cen gazu i innych kosztów transportu. Innym przykładem inflacji napędzającej koszty jest sytuacja, w której płace rosną szybciej niż wydajność, co prowadzi do wyższych kosztów pracy i ostatecznie wyższych cen towarów i usług.

Inflacja wbudowana

Inflacja wbudowana opisuje sytuację, w której występuje inflacja popytowa lub kosztowa, pracownicy oczekują, że utrzyma się ona w przyszłości i żądają wzrostu płac. Przedsiębiorcy zgadzają się dostosowywać poziom wynagrodzeń do aktualnych cen rynkowych, jednocześnie podnosząc ceny swoich produktów lub usług, aby utrzymać taki sam poziom zysku.

Chociaż inflacja wbudowana może być korzystna dla niektórych osób, będzie jednocześnie szkodliwa dla innych. Na przykład osoby o stałych dochodach mogą stwierdzić, że ich siła nabywcza z czasem spada, ponieważ ceny rosną szybciej niż ich dochody. Podobnie przedsiębiorstwa mogą stwierdzić, że ich koszty zaczynają przewyższać przychody, co może prowadzić do trudności finansowych. Inflacja wbudowana może również prowadzić do wyższych stóp procentowych i wyższego poziomu zadłużenia, ponieważ pożyczkodawcy próbują zrównoważyć ryzyko inflacji.

Dlaczego istnieje tak wiele różnych wskaźników cen i miar inflacji?

Istnieje wiele różnych wskaźników cen i miar inflacji, ponieważ wszystkie mają określony cel, działają lepiej w określonej sferze i koncentrują się na różnych aspektach tego zjawiska gospodarczego.

Jedną z najczęstszych miar inflacji jest wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), który śledzi ceny dóbr i usług, najczęściej kupowanych przez konsumentów. Istnieją jednak również miary inflacji, które koncentrują się na określonych towarach i usługach, takich jak mieszkalnictwo czy opieka zdrowotna. Ponadto niektóre miary inflacji opierają się na zmianach cen w czasie, podczas gdy inne koncentrują się na poziomie cen. W rezultacie nie ma jednego idealnego mechanizmu pomiaru inflacji; zamiast tego ekonomiści używają różnych wskaźników, aby uzyskać użyteczny obraz trendów inflacyjnych w gospodarce.

Jak mierzy się inflację?

Jak wspomniano wyżej, istnieje szeroki wybór wskaźników i miar inflacji. Jednak najczęstsze z nich to wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), indeks cen hurtowych (WPI), wskaźnik cen dóbr produkcyjnych (PPI) i deflator PKB. Dowiedzmy się, jaka jest między nimi różnica.

Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI)

Wskaźnik inflacji cen towarów i usług konsumenckich jest jednym z najpopularniejszych narzędzi wykorzystywanych do pomiaru stopy inflacji. Oznacza koszyk towarów i usług, które są reprezentatywne dla tego, co kupują konsumenci. CPI obejmuje takie elementy, jak żywność, mieszkanie, transport i opieka zdrowotna. Indeks ten jest obliczany poprzez podzielenie ceny koszyka konsumenckiego w danym roku przez cenę tego samego koszyka w roku bazowym. Wynik CPI jest następnie mnożony przez 100, aby uzyskać procentową zmianę cen. Na przykład, jeśli stopa inflacji wynosiła 2% w zeszłym roku, oznacza to, że ceny wzrosły średnio o 2% w ciągu roku.

Indeks cen hurtowych (WPI)

Indeks cen hurtowych jest miarą średniej zmiany cen płaconych przez hurtowników za towary i usługi. W przeciwieństwie do CPI, który opiera się wyłącznie na dobrach konsumpcyjnych, WPI obejmuje trzy główne sektory: artykuły pierwotne, paliwo i energetykę oraz produkty przemysłowe.

Sektor artykułów pierwotnych obejmuje produkty rolne, minerały i metale.
Sektor paliwowo-energetyczny obejmuje produkty takie jak węgiel, ropa naftowa i gaz ziemny.
Sektor wyrobów przemysłowych obejmuje wyroby gotowe i półprodukty.

WPI jest szeroko stosowany przez firmy do podejmowania decyzji cenowych, a także przez ekonomistów do oceny kondycji gospodarki.

Wskaźnik cen dóbr produkcyjnych (PPI)

Wskaźnik cen dóbr produkcyjnych (PPI) jest miarą średniej zmiany cen uzyskiwanych przez krajowych producentów za sprzedaż ich produkcji. Wagi stosowane w indeksie opierają się na wartościach produkcji dla każdej branży. Wskaźnik PPI jest średnią ważoną cen, a zatem nie zawsze jest reprezentatywny dla zmiany ceny, jakiej doświadczył którykolwiek konkretny producent.

PPI ma wiele przypadków użycia. Oprócz tego, że jest wskaźnikiem inflacji, służy jako miara zdolności producenta do przenoszenia wyższych kosztów na konsumentów. PPI można również wykorzystać do deflacji innych wskaźników ekonomicznych, takich jak produkt krajowy brutto (PKB).

Deflator PKB

Deflator produktu krajowego brutto (PKB) jest jednym z najszerzej stosowanych wskaźników cen. Poza tym, że jest miarą inflacji, odnosi się do cen wszystkich końcowych dóbr i usług wytworzonych w gospodarce. Ten wskaźnik cen służy do dostosowania danych nominalnego PKB do danych dotyczących realnego PKB. Indeks jest obliczany poprzez podzielenie nominalnego PKB przez realny PKB, a następnie pomnożenie przez 100. Na przykład, jeśli nominalny PKB w danym roku wynosi 10 bln PLN, a realny PKB 9 bln PLN, to deflator PKB wyniesie 111,1 ((10/9) *100). Oznacza to, że w ciągu roku ceny wzrosły o 11,1%.

Wzór na pomiar inflacji

Aby obliczyć stopę inflacji, konieczne jest poznanie ceny produktu w dwóch określonych terminach. Następnie należy odjąć CPI daty początkowej od CPI daty końcowej i podzielić wynik przez CPI daty początkowej. Aby otrzymać stopę inflacji w procentach, wynik tego obliczenia należy następnie pomnożyć przez 100. Wzór na pomiar inflacji jest następujący:

Oto przykład ceny chleba. Najpierw wybierzmy datę początkową i końcową: odpowiednio 2021 i 2022. Cena chleba w 2021 r. wynosiła 5,10 PLN, natomiast w 2022 r. wzrosła do 5,43 PLN. Jako rok bazowy weźmy rok 2020, kiedy cena chleba wynosiła 5 PLN. Następnie należy obliczyć CPI dla każdego wybranego roku według wzoru:

CPI (2020) = (5 PLN/5 PLN)*100=100

CPI (2021) = (5.1 PLN/5 PLN)*100=102 (data początkowa)

CPI (2022) = (5.4 PLN/5 PLN)*100=108 (data końcowa)

Teraz można obliczyć stopę inflacji za pomocą wzoru opisanego powyżej:

Stopa inflacji= ((108-102)/102)*100 = 5.88%

Zalety i wady inflacji

Inflacja jest kluczowym pojęciem w ekonomii i choć częściej mówi się o jej negatywnych stronach, to tak jak wszystko, ma ona zarówno wady, jak i zalety. Przyjrzyjmy się im.

Zalety

Zachęca do wydatków i inwestycji. Ludzie są bardziej skłonni do kupowania towarów i usług, gdy są przekonani, że ceny w przyszłości wzrosną.
Zachęca do zaciągania kredytów i pożyczania. Przy umiarkowanej inflacji, ludzie są bardziej skłonni do zaciągania pożyczek, ponieważ oczekują wzrostu wartości pieniędzy. Zwiększenie ilości pożyczek może prowadzić do wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy, ponieważ przedsiębiorstwa będą w stanie więcej inwestować i rozwijać się.
Przyśpiesza wzrost gospodarczy. Inflacja daje ludziom motywację do wydawania większej ilości pieniędzy, zamiast ich oszczędzania. Kiedy oszczędzający widzą, że siła nabywcza ich oszczędności spada, jest bardziej prawdopodobne, że zwiększą swoje osobiste wydatki konsumpcyjne na towary i usługi, co sprzyja wzrostowi produkcji i całej gospodarce.

Wady

Niepokojąca jest inflacja powyżej 2-3%. Im wyższa stopa inflacji, tym poważniejsze problemy może przynieść gospodarce. Niektóre z nich to:

Niestabilność. Gdy inflacja staje się zbyt wysoka, może prowadzić do erozji oszczędności ludzi, zmniejszać ich siłę nabywczą i utrudniać firmom planowanie i budżetowanie na przyszłość. W skrajnych przypadkach wysoka inflacja może nawet doprowadzić do załamania gospodarczego.
Wysoka inflacja zniechęca do inwestycji. Dzieje się tak, ponieważ zmniejszeniu ulega zwrot z inwestycji. Na przykład, jeśli zainwestujesz 1000 PLN przy oprocentowaniu 10%, spodziewasz się, że zarobisz 100 PLN odsetek. Jeśli jednak inflacja wynosi 5%, siła nabywcza naliczonych odsetek zostanie zmniejszona do 95 PLN. Ograniczenie inwestycji może zdusić wzrost gospodarczy i ostatecznie doprowadzić do recesji.
Spadek płac realnych. Gdy inflacja jest wysoka, ceny rosną szybko i znacząco, a siła nabywcza dramatycznie spada. To dlatego inflacja jest często wymieniana jako przyczyna spadku płac realnych, ponieważ podczas gdy płace nominalne mogą rosnąć wraz z inflacją, płace realne (dostosowane do siły nabywczej) mogą pozostać bez zmian lub nawet zmaleć.

Kontrolowanie inflacji

Inflacja ma duży wpływ na gospodarkę. Jeśli jest zbyt wysoka, może prowadzić do recesji gospodarczej, ponieważ ludzie są mniej skłonni do wydawania pieniędzy, gdy wierzą, że ceny będą nadal rosły w przyszłości. Z drugiej strony, zbyt niska inflacja może prowadzić do stagnacji, ponieważ firmy są mniej skłonne do inwestowania w nowe produkty i usługi. Aby utrzymać zdrową gospodarkę, NBP i inni decydenci muszą kontrolować inflację. Oto trzy sposoby, jak można to zrobić:

Stopy procentowe. Podnosząc stopy procentowe, banki centralne zniechęcają ludzi do pożyczania pieniędzy. W rezultacie spada popyt, a wraz z nim ceny.
Rezerwa obowiązkowa. Jeśli bank zwiększy rezerwę obowiązkową, oznacza to, że będzie potrzebował więcej pieniędzy, aby utrzymać je w rezerwie. Tym samym zmniejsza się ich kwota kredytów, co prowadzi do niższych wydatków konsumentów, a w konsekwencji do niższych cen.
Podaż pieniądza. Jak wspomniano wcześniej, rosnąca ilość pieniądza w obiegu jest główną przyczyną inflacji. Zatem zmniejszona podaż pieniądza doprowadzi do spadku inflacji.

Jak pokonać inflację inwestycjami?

Dla inwestorów inflacja może stanowić wyzwanie w zakresie zachowania wartości ich portfeli. Istnieją jednak określone rodzaje instrumentów finansowych, które potrafią rozwiązać ten problem lepiej niż inne.

Akcje

Jednym ze sposobów ochrony przed inflacją jest inwestowanie na giełdzie. W dłuższej perspektywie akcje osiągają lepsze wyniki niż inne klasy aktywów. Dzieje się tak, ponieważ firmy są w stanie zwiększać ceny swoich akcji zgodnie z inflacją, co oznacza, że wartość inwestycji pozostanie taka sama. Ponadto, gdy firmy zwiększają swoje zyski, często zwracają część tego wzrostu akcjonariuszom w formie dywidendy. Płatności te mogą pomóc zrekompensować spadek siły nabywczej inwestycji. Oprócz tego akcje mają dość wysoką płynność, co oznacza, że można je łatwo sprzedać, jeśli inwestor potrzebuje gotówki.

Obligacje indeksowane inflacją

Obligacje indeksowane inflacją to produkty finansowe powiązane z indeksem mierzącym zmiany kosztów utrzymania. Oznacza to, że mogą pomóc zrównoważyć skutki rosnących cen, ponieważ wraz ze wzrostem inflacji rosną również odsetki od tych obligacji.

Aktywa fizyczne i towary

Innym sposobem na pokonanie inflacji jest inwestowanie w aktywa fizyczne, takie jak nieruchomości lub złoto. Wartość tych instrumentów finansowych rośnie wraz ze wzrostem inflacji.

Towary to kolejna klasa aktywów, która rośnie wraz z inflacją. Są to przedmioty używane do produkcji innych towarów i usług (np. olej, pszenica itp.). Towary są istotnymi składnikami gospodarki światowej, a ich ceny są bardzo wrażliwe na zmiany podaży i popytu. Kiedy presja inflacyjna rośnie, banki centralne często reagują podniesieniem stóp procentowych, co zwiększa popyt na towary, ponieważ inwestorzy starają się zabezpieczyć przed wzrostem cen.

FAQ

Jaka jest definicja inflacji w prostych słowach?

Inflacja odnosi się do trwałego wzrostu poziomu cen towarów i usług w gospodarce. Innymi słowy, jest to miara tego, o ile droższy stał się koszyk konsumencki na przestrzeni czasu. Najpopularniejszym sposobem pomiaru stopy inflacji jest wskaźnik cen konsumpcyjnych (CPI), który śledzi ceny koszyka towarów i usług, które są najczęściej nabywane przez gospodarstwa domowe.

Jakie są 3 główne przyczyny inflacji?

Głównymi przyczynami inflacji są:

Inflacja popytowa ma miejsce, gdy konsumenci przewidują przyszłą inflację i zaczynają kupować więcej już dziś, co powoduje, że firmy podnoszą ceny, aby zaspokoić zwiększony popyt.
Inflacja kosztowa ma miejsce, gdy koszty produkcji rosną, na przykład wraz ze wzrostem cen ropy naftowej lub spadkiem wydajności. Firmy następnie przenoszą te wyższe koszty na klientów w postaci wyższych cen, co skutkuje inflacją.
Wbudowana inflacja odnosi się do wzrostu cen spowodowanych opóźnieniami gospodarczymi.

Jaki jest przykład inflacji?

Inflacja to procentowa zmiana wskaźnika inflacji cen konsumpcyjnych na przestrzeni czasu. Indeks CPI mierzy średnie zmiany cen płaconych przez konsumentów za koszyk dóbr i usług. Niska inflacja wskazuje, że gospodarka jest zdrowa, podczas gdy wysoka inflacja odnosi się do gospodarki walczącej. Stopę inflacji można również wykorzystać do pomiaru siły nabywczej waluty. Waluta o wysokiej inflacji straci na wartości w stosunku do innych walut o niższych stopach inflacji.

Co się dzieje podczas inflacji?

Inflacja jest definiowana jako utrzymujący się wzrost ogólnego poziomu cen i spadek siły nabywczej. Może to być spowodowane wzrostem podaży pieniądza, czynnikami napędzającymi koszty, takimi jak wzrost cen energii, lub czynnikami przyciągającymi popyt, takimi jak wzrost wydatków konsumentów. To zjawisko ekonomiczne może prowadzić do inflacji płac, która występuje, gdy pracownicy żądają wyższych płac w celu utrzymania standardu życia. Wyższe stopy inflacji mogą również prowadzić do wyższych stóp procentowych i niższego poziomu wzrostu gospodarczego.

Co to jest hiperinflacja?

Hiperinflacja to rodzaj inflacji, która występuje, gdy stopa inflacji jest tak wysoka, że skutecznie niszczy wartość pieniądza. W takich warunkach ludzie mogą zacząć gromadzić niezbędne towary, a gospodarka może stanąć w miejscu. W takich sytuacjach trudno jest zmierzyć inflację, ponieważ ceny towarów i usług mogą się szybko zmieniać z dnia na dzień. W rezultacie hiperinflacja może być niezwykle szkodliwa dla gospodarki i często towarzyszy jej niestabilność polityczna.

Udostępnij w sieciach społecznościowych

Rachunki handlowe

Instrumenty

Platformy

Analityka

Czym jest inflacja i co ją powoduje?

Spis treści